Texel Biodivers(er)
We wonen op een eiland dat wel aangeduid wordt als “Nederland in het klein” omdat we zoveel verschillende landschappen hebben. Duinen, polders, kwelders, oud cultuurlandschap, oude èn nieuwe dorpen en wijken, landbouw en veeteelt en zelfs een hoge berg. We zijn hiermee verwend maar wanneer we oudere Texelaars spreken, horen we dat we toch veel zijn kwijtgeraakt. De weides zijn groener en minder bloemenrijk, de boerenlandvogels zoals leeuweriken, patrijzen en grutto’s worden schaars en hebben een laag broedsucces. Een gezonde bodem is de basis van een gezond landschap, maar nog steeds zien we volledig groene weilanden zonder bloeiende planten, en kleuren in het najaar veel graslanden oranje doordat ze met glyfosaat zijn doodgespoten. Het spanningsveld tussen landbouw en biodiversiteit is duidelijk. Vernatting versus vroeger het land op; productieverhoging door bemesting versus variaties in de bodem; bepaalde bollenteelt zoals exportlelies die een grote behoefte aan gewasbescherming heeft versus het terugdringen van chemische middelen in de leefomgeving. De bloemrijke akkerranden lijken vooral voor insecten te zijn maar zijn primair voor het voorkomen van uitspoeling van gewasbeschermingsmiddelen en bemesting. Keuzes zijn nodig, maar wie maakt ze?
 

Wie is aan zet?
Het korte antwoord is: wie niet?
Want wanneer we inzoomen is het beleid enorm versnipperd en verspreid. De landelijke overheid lijkt de leiding te hebben, maar het stikstofbeleid en de bijna vergeten PFAS geven reden tot nadenken. De provincie wordt geacht de beschermer van het landschap te zijn met de bijbehorende regelgeving, maar de “omgevingsdienst” is de belangrijkste handhaver. En daar is het meest voorkomende instrument: legaliseren van de overtredingen. En dan kan de gemeente nog eigen accenten zetten. Bestemmingsplannen zijn het belangrijkste instrument van een gemeente. Maar ook daar is de afweging vaak die tussen economie en natuur. Op Texel is de LTO (Land en Tuinbouw Organisatie) een speler van formaat. Afgeleid daarvan is de agrarische natuurvereniging de Lieuw belangrijk. Verder is een enorm deel van Texel in beheer van Staatsbosbeheer (26%), Natuurmonumenten (6,5%) en Defensie (5%). Dan laten we Rijkswaterstaat en het Hoogheemraadschap nog buiten beschouwing.

Omgevingswet
De invoering van de Omgevingswet is nu voor de vijfde keer uitgesteld en zal naar verwachting pas eind 2022 of begin 2023 worden ingevoerd. In deze wet wordt de invloed van de burgers versterkt. Tevens kunnen gemeenteraden meer criteria voor “buitenplanse” ontwikkelingen vaststellen.
Op ons eiland wordt vaak geschermd met de Texelse Kernwaarden. Helaas zijn deze niet hard geformuleerd en worden ze vaak “te pas en te onpas” gebruikt. GroenLinks Texel ijvert ervoor om de kwaliteiten scherper te formuleren en ze vooral meetbaar te maken. Zo zijn ze handvaten voor beleid én juridisch houdbaar.
De basisvraag bij nieuwe ontwikkelingen moet zijn: “wat schiet Texel ermee op” en niet “wat schiet de ondernemer, projectontwikkelaar of het individu er mee op”.
In de komende raadsperiode zal veel op het gebied van de Omgevingswet worden uitgewerkt. Het is aan de politieke partijen om te bepalen wat prioriteit heeft. De prioriteiten van GroenLinks zijn duidelijk.

Wat kan eenvoudig en op korte termijn gerealiseerd kan worden
Bij aanplant van begroeiing in de dorpen houden we rekening met de relaties tussen mens, plant en dier. Dus niet alleen op sierwaarde letten maar ook op toegankelijkheid voor insecten. Bij voorkeur kiezen van inheemse soorten.
Stoppen met de aanplant van rimpelrozen en andere exoten, zeker in de omgeving van natuurgebieden. Bij renovatie en onderhoud deze aanplant omvormen naar inheems.
Bij aanplant van bomen en heesters bij voorkeur bes-dragende planten die in de bloeifase insecten bedienen en in het najaar vogels.
Vaak onderschat: onze gemeentelijke bermen zijn lintvormige verbindingselementen die gebieden met elkaar verbinden. Wanneer deze bermen bloemrijk zijn, is het een fors oppervlak met voedselplanten waar insecten over het eiland kunnen bewegen en zaden zich goed verspreiden. Texel heeft al een behoorlijk maaibeheer maar het kan nog beter: alleen jaarlijks en relatief vroeg maaien wanneer de verkeersveiligheid dat eist en niet de hele bermbreedte. Gefaseerd maaien volgens de normen van “Kleurkeur”.
Sommige gemeentelijke bermen in het buitengebied worden gemaaid door aanwonenden. Dat ziet er inderdaad “netjes” uit, maar het is niet toegestaan. Insecten hebben bloeiende planten nodig en geen groene grasmat. Desnoods is handhaving geboden.

Biodiversiteit is niet gebaat bij “netjes”, laat rommelhoekjes op gemeentelijke grond liggen. Daar zijn met name overwinterende insecten en egels maar ook broedvogels mee geholpen.
De grasmat in de ijsbaan is er “altijd” geweest en is ideaal voor de larven van grote insecten. Vandaar de vele vleermuizen in dit gebied. Bij omvorming van de ijsbaan tot….. wordt de oorspronkelijke grasmat zoveel mogelijk intact gelaten.
Bij subsidieverordeningen, aanbestedingen op het gebied van groen en bij gemeentelijke beheersplannen kunnen hardere biodiverse voorwaarden gesteld worden zoals het vergroten van de soortenrijkdom en de toename van het insectenleven. Op Texel woont een groot aantal goed opgeleide vrijwilligers, wetenschappers en onderzoekers die ook niet-betaalde klussen doen. Een Texels meetnet en resultaatmetingen zijn haalbaar.
Bij onderhoud van tuunwallen geven we het vergroten van soortenrijkdom een hogere prioriteit door gefaseerd te maaien en struweelvorming tegen te gaan.
Het Nationaal Park Duinen van Texel en het IVN zijn gestart met een project om Texelse tuinen Texelser en biodiverser te maken. Iedereen kan planten, struiken en heesters aanplanten die hier echt thuishoren. Gemeente Texel kan hierbij aansluiten.
GroenLinks Texel zal zijn uiterste best doen om dit “laaghangende fruit” te plukken. En bij het maken van beleid is, naast sociaal, biodiversiteit een belangrijk uitgangspunt.

Wie verder mee wil denken en creatieve ideeën heeft, is bij ons welkom! Er valt dus wat te kiezen in maart, wanneer (bio)diversiteit en klimaat je aan het hart gaat.

Er valt wat te kiezen 16 maart! 

Rikus Kieft, Ferry Zegel, Henry Soyer, Jacqueline Dros, Gijs Berger