Het was al een afspraak in het coalitieakkoord van GroenLinks, PvdA en Texels Belang: organiseer een inwonersberaad over de energievoorziening op Texel. Wethouder Kieft motiveerde nog eens waarom. ‘Met dit inwonersberaad zeggen we tegen de Texelaars: ook wij zien dat de relatie tussen de lokale overheid en de burgers beter kan. Zie dit als een poging om in ieder geval het gevoel te creëren dat we proberen als bestuur en burger zaken samen aan te pakken. Wij geven aan een groep inwoners het vertrouwen om het bestuur te adviseren over de energievoorziening op ons eiland,  waarover we als gemeenteraad de afgelopen 20 jaar lastig tot toekomstgerichte besluiten konden komen.’

De vraag waar het inwonersberaad zich over gaat buigen is kort en krachtig:  hoe blijft Texel voorzien van voldoende energie? Denk daarbij aan onderwerpen als: hoe gaan we om met de beperkte capaciteit van het elektriciteitsnet. Hoe zorgen dat de – met name – oudere woningen zijn te verwarmen, kan dat ook zonder aardgas? Gaan we op het eiland steeds meer elektrisch rijden, en waar halen we die elektriciteit dan vandaan? Is eigen opwek daarbij wel of niet noodzakelijk?

In het verleden heeft een raadsmeerderheid al de nodige besluiten genomen over de energievoorziening: geen zonneweides, geen grote windmolens, hooguit experimenten met windwokkels. Voor de VVD en GroenZwart gelden die besluiten nog steeds, het inwonersberaad is volgens hen dan ook overbodig. Kieft in reactie daarop: ‘Door de netcongestie is er nu toenemende urgentie, waardoor de vraag die nu voorligt inmiddels veel breder is: hoe zorgen we dat Texel ook in de toekomst voldoende energie heeft en gaat dus over veel meer dan alleen de opwek met zonnepanelen of windenergie.’

Uitkomst telt

Kernkwestie voor een serieus inwonersberaad is: wat doet de gemeenteraad met de adviezen, en mogen die adviezen ingaan tegen bestaand beleid? De VVD-fractie hield duidelijk de boot af: ‘De raad moet autonoom beslissen, we maken onze eigen afweging en laten ons niet door een inwonersberaad de wet voorschrijven.’ Kieft reageerde stellig: ‘Uiteraard heeft de gemeenteraad het laatste woord, zo ligt dat vast. Maar als het inwonersberaad functioneert als bedoeld en goed onderbouwde adviezen geeft, dan moet de gemeenteraad met wel heel goede argumenten komen om te zeggen: we doen het toch niet. Het getuigt van moed dat de raad zich zo kwetsbaar opstelt.’ Kieft zelf liet over zijn commitment aan het inwonersberaad geen twijfel bestaan. ‘Als er adviezen uitkomen, bijvoorbeeld een kleine modulaire kernreactor, en het inwonersberaad is zuiver te werk gegaan,  dan ben ik bereid dat als conclusie te accepteren, ook al denk ik er persoonlijk heel anders over.’

Het inwonersberaad zit ook niet vast aan het bestaande beleid: ‘We gaan ervan uit dat het inwonersberaad alle informatie op tafel krijgt die beschikbaar is, ze mogen daar alle vragen over stellen, alle contra-expertise op loslaten, aanvullende expertise bij halen, over alle zaken horen die ze nodig hebben. Dus er is alle ruimte om met afwijkende standpunten en adviezen te komen, uiteraard wel graag goed onderbouwd.’

Representatief

De gang van zaken is nu dat alle Texelse inwoners vanaf 16 jaar een uitnodigingbrief krijgen om aan het inwonersberaad mee te doen. Uit de groep die positief reageert worden 80 tot 100 deelnemers (60 is het minimum) via een loting geselecteerd, en wel op zo’n manier dat de groep representatief is voor de Texelse bevolking: dat geldt voor leeftijd, geslacht, woonplek en opleiding. Zijn er meer deelnemers dan 60, dan krijgen op voorstel van de PvdA jongeren tot 30 jaar extra plaatsen. ‘Zij zijn degenen die de langste tijd de gewenste energievoorziening nodig zullen hebben’, ’aldus raadslid Eric Hercules.

De coalitiefracties en D66 waren duidelijk voor het inwonersberaad. GroenLinks fractievoorzitter Jacquelien Dros: ‘Energie is een belangrijk onderwerp en het is prima om dit aan het inwonersberaad voor te leggen. We doen dit nu voor het eerst, en we hopen ook veel te leren van dit democratische experiment.’ PvdA-raadslid Nils Lely: ‘Het is een prima idee om bewoners op een nieuwe manier bij de besluitvorming te betrekken. Ik hoop dat we deze vorm van inwonersberaad vaker gaan gebruiken zodat we het vertrouwen in de politiek verbeteren.’ Raadslid Cees Hoogerheide van Texels Belang: ‘Ik ben blij dat ik leef in een open, democratische samenleving. Het is heel goed dat we de mondige Texelaars nu een setting geven waarin ze op betekenisvolle wijze hun mening kunnen geven.’ D66 fractievoorzitter Astrid van de Wetering: ‘Het is de moeite waard om op deze manier de stem van onze inwoners te horen.’

De coalitiepartijen GroenLinks, PvdA en Texels Belang en D66 steunden het inwonersberaad energie, VVD, Hart voor Texel, CDA en GroenZwart waren tegen.